Begrijpt Gertrude de ingevoerde tekst?

Gertrude is een vorm van automatische manuscriptbeoordeling, maar misschien kan je beter spreken van ‘digitale manuscriptvergelijking’. Het systeem berekent scores en verhoudingen, bijvoorbeeld de mate waarin bijvoeglijk naamwoorden voorkomen. Het systeem begrijpt dus niet de tekst zoals een mens dat zou doen. Toch vertellen die getallen, en met name de combinatie daarvan, veel over de tekst.

Is dit al eerder gedaan?

Er wordt op universiteiten momenteel veel onderzoek gedaan naar teksten met behulp van digitale middelen. Dit wordt ook wel ‘distant reading’ genoemd, omdat grote hoeveelheden teksten statistisch worden geanalyseerd. Een voorbeeld is het onderzoek achter The Bestseller Code, een boek uitgebracht in 2016. Door analyse van onderwerpen en de verhoudingen ervan, konden de onderzoekers voorspellen welke romans een bestseller kunnen worden. “Computers kunnen ons helpen dingen waar te nemen die anders over het hoofd worden gezien,” aldus de auteurs. ( Zie: https://www.bol.com/nl/p/the-bestseller-code/9200000073905007)

Bestaat er al een systeem als Gertrude waarbij iedereen zijn of haar tekst online kan doormeten?

Waarschijnlijk niet. Gertrude is mogelijk het eerste systeem dat dit doet voor de schrijvers zelf.

Is Gertrude ook geschikt voor journalistieke artikelen, columns of kinder- en jeugdliteratuur?

Nee, Gertrude is hier niet voor bedoeld, en de classificatie van Gertrude is daardoor minder valide. Teksten in deze genres hebben andere karakteristieken, terwijl Gertrude een vergelijking maakt met gepubliceerde verhalende teksten voor volwassenen.

Mijn tekst is geclassificeerd als ‘lijkend op door uitgevers gepubliceerde teksten’. En nu?

Beschouw het als een stimulans om door te gaan met schrijven. Gertrude fungeert als een digitale redacteur die heeft vastgesteld dat je tekst op belangrijke kenmerken geen grote verschillen vertoont met uitgegeven teksten. In dat opzicht heeft Gertrude dus een manuscriptbeoordeling gedaan. Dat betekent nog niet dat een levende redacteur onmiddellijk je tekst zal willen uitgeven. Uitgeverijen moeten met vele factoren rekening houden. De tekst moet in hun fonds passen en een bepaalde doelgroep aanspreken, dus verkoopbaar zijn. Ook persoonlijke smaak van de redactie speelt een rol, of je er op de foto goed uitziet en tegenwoordig ook of je zelf veel aan promotie kan doen via sociale media. Uiteraard kan je het analyserapport bestellen om te ontdekken in welke mate je tekst overeenkomt met door uitgevers gepubliceerde teksten.

Mijn tekst is geclassificeerd als ‘lijkend op zelf gepubliceerde teksten’. En nu?

Je kan het analyserapport van Gertrude bestellen om te ontdekken hoe je je tekst kunt aanpassen. Na de aanpassingen kan je de tekst gewoon weer opnieuw testen, zonder een rapport te hoeven bestellen. Dit kan je net zo lang volhouden tot Gertrude je tekst classificeert als een door uitgevers gepubliceerde tekst.

Ik snap er nog steeds niks van! Kan je het illustreren met een voorbeeld?

Veel mensen kweken rozen. In Engeland heb je zelfs wedstrijden waarbij een jury de rozen beoordeelt. Stel dat aan zo’n wedstrijd twee soorten deelnemers meedoen: de professionele rozenkwekers en de liefhebbers die in hun eigen tuintje hun rozen hebben geweekt. De rozen van de professionele kwekers hebben felle kleuren, volle bloemen, dikke stelen en een grote dichtheid aan doorns. De inzendingen van de amateurkwekers zijn een allegaartje; er zijn veel fletse kleuren, de bloemblaadjes zijn soms uitgevallen of bruingerand, de stelen bevatten minder doorns en zijn wat dunnetjes.

Toch lukt het sommige toegewijde liefhebbers een roos te kweken die ook een goede kandidaat is voor de eerste prijs. Hun roos voldoet aan de standaarden die de professionele kwekers hebben gezet.

Tijdens de laatste wedstrijd verscheen er opeens een vent, wat uitgezakt, zo’n typische nerd, die begon te roepen dat een jury overbodig is, omdat hij een computersysteem heeft ontworpen dat net zo goed die rozen met elkaar kan vergelijken. Er ontstond toen veel discussie. Waar blijft de menselijke factor dan?

‘Maar het is wel objectief, want de machine heeft geen vooroordelen,’ riep die nerd toen. Hij legde er nog een schepje bovenop: ‘Hoe deskundig zijn die menselijke beoordelaars nou eigenlijk? De meesten hebben zichzelf tot deskundige verklaard, maar hebben ze ooit zelf een winnende roos gekweekt?’

En het bleef nog lang onrustig in het ooit zo vredige dorp.